بررسی تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر شکل‌گیری هویت فرهنگی دختران نوجوان ایرانی

Examining the Impact of Social Networks on the Formation of Cultural Identity among Iranian Adolescent Girls

نویسندگان :

سید محی‌الدین حسینی‌مقدم¹، مسعود یوسفی²،
کارشناس ارشد مطالعات فرهنگی و رسانه، دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران(مسئول)¹، کارشناس ارشد علوم ارتباطات، دانشگاه صداوسیما، تهران، ایران²
تعداد صفحات : 55-39
چکیده :

این پژوهش با هدف بررسی تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر شکل‌گیری هویت فرهنگی دختران نوجوان ۱۳ تا ۱۸ ساله در ایران، با استفاده از روش کیفی و مطالعه موردی انجام شده است. روش نمونه‌گیری غیراحتمالی هدفمند بوده و داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با ۲۰ دختر نوجوان کاربر فعال شبکه‌های اجتماعی گردآوری شد. فرایند مصاحبه تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. یافته‌ها در قالب ۴ مقوله عمده (الگوپذیری از محتوای فرهنگی، تعارض هویت سنتی و مدرن، بازتعریف ارزش‌های فرهنگی و نقش سواد رسانه) و ۸ مقوله فرعی (تأثیر اینفلوئنسرهای فرهنگی، تقلید از سبک زندگی غربی، حفظ عناصر هویتی بومی، نگرش انتقادی به محتوای فرهنگی، یکپارچگی هویتی، مصرف فرهنگی مجازی، وابستگی به تأیید اجتماعی و نیاز به آموزش سواد رسانه) استخراج شدند. نتایج نشان می‌دهد شبکه‌های اجتماعی به عنوان بستری دوگانه، هم موجب ترویج ارزش‌های جهانی شده و هم فرصتی برای بازآفرینی هویت فرهنگیِ منطبق با شرایط نوین فراهم می‌کنند. این مطالعه بر ضرورت برنامه‌ریزی برای ارتقای سواد رسانه و تولید محتوای فرهنگی متناسب با نیازهای نوجوانان تأکید دارد.

چکیده انگلیسی :

This study aims to examine the impact of social networks on the formation of cultural identity among Iranian adolescent girls aged 13 to 18, using a qualitative case study approach. Purposeful non-probability sampling was employed, and data were collected through semi-structured interviews with 20 active adolescent social network users. The interview process continued until theoretical saturation was reached. The findings are presented in four main categories: modeling after cultural content, conflict between traditional and modern identity, redefining cultural values, and the role of media literacy. Eight subcategories emerged: influence of cultural influencers, imitation of Western lifestyle, preservation of indigenous identity elements, critical attitude toward cultural content, identity integration, virtual cultural consumption, dependency on social validation, and the need for media literacy education. The results indicate that social networks act as a dual platform, simultaneously promoting global values and providing an opportunity to reconstruct cultural identity in line with contemporary conditions. This study highlights the necessity of planning to enhance media literacy and producing cultural content tailored to adolescents' needs.

موضوع : رسانه
کلمات کلیدی : شبکه‌های اجتماعی، هویت فرهنگی، دختران نوجوان، سواد رسانه، تأثیر اینفلوئنسرها
کلمات کلیدی انگلیسی: Social Networks, Cultural Identity, Adolescent Girls, Media Literacy, Influencer Impact
مراجع :
احمدی، سمیه. (۱۳۹۸). تأثیر رسانه‌های اجتماعی بر هویت فرهنگی. فصلنامه مطالعات فرهنگی، ۶(۱): ۳۴–۵۰. آذری، مهدی. (۱۴۰۰). تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر هویت فرهنگی جوانان. مجله اجتماعی ایران، ۱۲(۳): ۴۵–۶۷. باقری، سارا. (۱۳۹۹). تحلیل هویت فرهنگی در عصر دیجیتال: چالش‌ها و فرصت‌ها. فصلنامه مطالعات فرهنگی، ۷(۱): ۲۳–۴۰. جعفری، نازنین. (۱۳۹۹). هویت فرهنگی و رسانه‌های اجتماعی: یک مطالعه موردی. مجله ارتباطات و رسانه، ۴(۱): ۹۰–۱۰۵. خانی، نازنین. (۱۳۹۸). تأثیرات فرهنگی شبکه‌های اجتماعی بر رفتارهای اجتماعی نوجوانان. پژوهش‌های اجتماعی، ۱۰(۴): ۱۱۲–۱۳۰. خسروی، امیر. (۱۴۰۱). هویت فرهنگی و تأثیرات جهانی‌سازی. فصلنامه مطالعات فرهنگی، ۹(۴): ۱۰۱–۱۱۸. رحیمی، مهدی. (۱۳۹۹). چالش‌های هویت فرهنگی در عصر دیجیتال. مجله ارتباطات و رسانه، ۶(۳): ۴۵–۶۰. زارع، یاسر. (۱۴۰۰). تأثیرات فرهنگی شبکه‌های اجتماعی بر نوجوانان. فصلنامه علوم اجتماعی، ۱۱(۲): ۱۱۵–۱۳۰. صادقی، لیلا. (۱۴۰۰). نقش شبکه‌های اجتماعی در تغییر هویت فرهنگی. مجله اجتماعی ایران، ۱۳(۱): ۲۹–۴۴. علیزاده، سمیرا. (۱۳۹۶). تأثیر رسانه‌های اجتماعی بر هویت جوانان. پژوهش‌های اجتماعی، ۱۱(۲)، ۷۶–۹۲. فخاری، نادر. (۱۳۹۸). تأثیرات مثبت و منفی رسانه‌های اجتماعی بر هویت. فصلنامه علوم اجتماعی، ۱۰(۲): ۸۸–۱۰۴. کریمی، فرزاد. (۱۴۰۱). نقش فرهنگ در شکل‌گیری هویت اجتماعی. پژوهش‌های اجتماعی، ۱۳(۴): ۴۵–۶۰. کوهی، آرش. (۱۴۰۲). رسانه‌های اجتماعی و هویت فرهنگی: یک تحلیل کیفی. مجله مطالعات فرهنگی، ۸(۲): ۵۵–۷۰. مهدوی، سحر. (۱۳۹۷). فرهنگ و هویت در فضای مجازی: چالش‌ها و فرصت‌ها. پژوهش‌های اجتماعی، ۱۲(۱): ۲۲–۳۹. موسوی، فاطمه. (۱۴۰۲). هویت فرهنگی و رسانه‌های اجتماعی: یک مطالعه موردی. مجله مطالعات رسانه‌ای، ۱۵(۲): ۵۶–۷۴. نبی‌زاده، حسین. (۱۴۰۱). تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر رفتارهای هویتی. فصلنامه مطالعات رسانه‌ای، ۷(۳): ۶۷–۸۳. نیکوکار، جواد. (۱۳۹۷). فرهنگ و هویت در فضای مجازی: چالش‌ها و راهکارها. فصلنامه علوم اجتماعی، ۸(۳): ۱۵–۲۹. ولی‌زاده، مریم. (۱۴۰۰). سواد رسانه‌ای و تأثیر آن بر هویت فرهنگی. مجله آموزش و پرورش، ۹(۱): ۳۳–۵۰. Bauman, Z. (2000). Liquid modernity. Cambridge, UK: Polity Press. Boyd, d. (2014). It's complicated: The social lives of networked teens. New Haven, CT: Yale University Press. Castells, M. (2010). The rise of the network society (2nd ed.). Oxford, UK: Wiley-Blackwell. Festinger, L. (1954). A theory of social comparison processes. Human Relations, 7(2), 117–140. https://doi.org/10.1177/001872675400700202 Fkihi, S., & Faizi, R. (2018). Facebook as a tool for intercultural exchange: A comparative study between Moroccan and French students. International Journal of Emerging Technologies in Learning (iJET), 13(12), 112–126. https://doi.org/10.3991/ijet.v13i12.8667 Hargittai, E. (2010). Digital na(t)ives? Variation in internet skills and uses among members of the “net generation.” American Behavioral Scientist, 53(10), 1397–1410. https://doi.org/10.1177/0002764210361451 Hunt, M. G., Marx, R., Lipson, C., & Young, J. (2018). No more FOMO: Limiting social media decreases loneliness and depression. Journal of Social and Clinical Psychology, 37(10), 751–768. https://doi.org/10.1521/jscp.2018.37.10.751 Jenkins, H. (2006). Convergence culture: Where old and new media collide. New York, NY: New York University Press. Katz, J. E., & Aakhus, M. (Eds.). (2002). Perpetual contact: Mobile communication, private talk, public performance. Cambridge, UK: Cambridge University Press. Krupa-Kotara, K., Grajek, M., Rozmiarek, M., Malchrowicz-Mośko, E., Staśkiewicz, W., León-Guereño, P., ... & Castañeda-Babarro, A. (2023). The role of social media in internalizing body knowledge—A cross-sectional study among women with different food preferences. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(3), 2069. https://doi.org/10.3390/ijerph20032069 Papacharissi, Z. (2010). A private sphere: Democracy in a digital age. Cambridge, UK: Polity Press. Przybylski, A. K., Murayama, K., DeHaan, C. R., & Gladwell, V. (2013). Motivational, emotional, and behavioral correlates of fear of missing out. Computers in Human Behavior, 29(4), 1841–1848. https://doi.org/10.1016/j.chb.2013.02.014 Rheingold, H. (2002). Smart mobs: The next social revolution. Cambridge, MA: Perseus Publishing. Seabrook, E. M., Kern, M. L., & Rickard, N. S. (2016). Social networking sites, depression, and anxiety: A systematic review. JMIR Mental Health, 3(4), e50. https://doi.org/10.2196/mental.5842 Shirky, C. (2008). Here comes everybody: The power of organizing without organizations. New York, NY: Penguin Press. Turkle, S. (2011). Alone together: Why we expect more from technology and less from each other. New York, NY: Basic Books. Turner, J. H. (1991). Social influence. Pacific Grove, CA: Brooks/Cole Publishing Company. Wood, J. V. (1989). Theory and research concerning social comparisons of personal attributes. Psychological Bulletin, 106(2), 231–248. https://doi.org/10.1037/0033-2909.106.2.231

---

تعداد بازدید از مقاله : 422
تعداد دانلود فایل : 35