نقش رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی در توسعه فرهنگی

The Role of Media and Mass Media in Cultural Development

نویسندگان :

عباس زماني¹، مريم سهرابي²،
مدیرگروه علوم ارتباطات، موسسه آموزش عالی دانش پژوهان پیشرو، اصفهان، ایران(مسئول)¹، دكتراي تخصصي مديريت امور فرهنگي، دانشگاه آزاد اسلامي واحد اصفهان(خوراسگان)²
تعداد صفحات : 64-39
چکیده :

در دنياي كنوني ما دستيابي به رفاه،‌ آسايش و آرامش همه جانبه بدون در نظر گرفتن مفهوم توسعه پايدار امكان پذير نخواهد بود و از آنجا كه اين مفهوم پيوند ناگسستني با انسان ها دارد،‌ لذا توجه به توسعه اجتماعي به عنوان يكي از ابعاد اصلي توسعه پايدار از اهميت بيشتري برخوردار است. این مقاله با هدف تبيين نقش رسانه ها و وسايل ارتباط جمعي در توسعه فرهنگي جامعه به عنوان یکی از شاخه های اصلی توسعه پایدار اجتماعی انجام شد. در اين پژوهش كه به صورت كتابخانه اي و اسنادي با مطالعه و مرور بيش از 50 منبع مكتوب و مقالات علمي- پژوهشي مرتبط انجام شد، در ابتدا ادبيات توسعه پايدار استخراج و ضمن تبيين ابعاد توسعه پايدار اجتماعي از نگاه انديشمندان و پژوهشگران،‌ توسعه فرهنگي به عنوان يكي از مهمترين زيربناهاي توسعه پایدار اجتماعی مطرح گردید. همچنين با مرور نظريات مختلف رسانه ها و وسايل ارتباط جمعي مشخص شد كه اگرچه مردم با انگيزه هاي مختلفي از رسانه ها استفاده مي كنند اما رسانه ها نيز مي توانند با كاركردهاي خود بر ابعاد كمي و كيفي توسعه فرهنگي اثرگذار باشند. جمع بندي نتايج نشان دادكه بعد كمي توسعه فرهنگي شامل افزايش شمارگان كتاب،‌ روزنامه‌ها و نشريات،‌ ‌تأسيس كتابخانه ها‌،‌ تأسيس فضاهاي فرهنگي و هنری،‌ مصرف كالاها و خدمات فرهنگي و هنری، فعاليت هاي اقتصادي فرهنگي، پژوهش هاي فرهنگي، تامين تجهيزات و تامين بودجه هاي فرهنگي و هنري و... و بعد كيفي آن شامل عقل گرایی،‌ تقويت و پاسداري از عناصر و مؤلفه هاي فرهنگي،‌ تقويت صنايع فرهنگي و هنري و ميراث فرهنگي، مشاركت فرهنگي و هنري، امكان دسترسي به منابع اطلاعات، باور به آزادی بيان و... بود. همچنين یافته ها نشان داد كه تحقق اهداف توسعه پايدار به ويژه در حوزه فرهنگي بدون ‌تقويت رسانه هاي محلي، دسترسي آزاد به منابع اطلاعاتي‌،‌ باور به آزادی بيان، ارتقاء سرانه مطالعه، افزايش شمارگان كتاب و نشريات و... ميسر نخواهد شد.

موضوع : روابط عمومی
کلمات کلیدی : توسعه پايدار،‌ توسعه اجتماعي،‌ توسعه فرهنگي،‌ رسانه
کلمات کلیدی انگلیسی: Sustainable development, social development, cultural development, media
مراجع :
ازكيا، مصطفی (1384). جامعه شناسی توسعه. تهران: نشر کیهان. اسمعیل‌پونکی، الهام؛ محمدرضا اسمعیلی‌گیوی و فاطمه فهیم نیا(1395). «سواد رسانه‌ای و سواد اطلاعاتی و تأثیر آن‌ها بر قابلیت‌های کارآفرینی». مجله تعامل انسان و ارتباطات. دوره2(4): 63-78. آشوری، داریوش(1357). تعریف ها و مفهوم فرهنگ. تهران انتشارات مرکز اسناد فرهنگی آسیا . بابايي فرد،‌ اسداله(1389). « توسعة فرهنگي و توسعة اجتماعي در ايران». فصلنامه علمي پژوهشي رفاه اجتماعي.سال 10، شماره 37: 56-7. براتي،‌ ناصر(1376). «توسعه فرهنگي پايدار». مجله برنامه و بودجه. شماره 24: 71-86. بهرامزاده،‌ حسينعلي(1382). توسعه پايدار. ماهنامه تدبير. شماره 134. تيرماه 1382: 42-35. بيك محمدي،‌ حسن؛ فضل اله كريمي قطب آبادي و شاپور كوهي(1396)«تحليل شاخص هاي توسعه فرهنگي؛ مطالعه موردي شهرستان هاي استان فارس». فصنامه مطالعات برنامه ريزي سكونت گاه هاي انساني. دوره 12،‌ شماره 1(پياپي 38)، بهار 1396: 68-53. بيكدلي،‌سونا؛ سيروس شفقي و فاطمه وثوقي(1396). «ارائه يك مدل راهبردي براي دستيابي به توسعه پايدار شهري در كلان شهر مشهد». فصلنامه تحقيقات جغرافيايي. سال 32، شماره4، زمستان 1396: 29-12. پرمن، راجر؛ یو ما و جيمز مک گیلوری(1382). اقتصاد محیط زیست و منابع طبیعی، ترجمه حمیدرضا ارباب، تهران: نشر نی. پناهي،‌ محمدحسين(1394). «توسعه فرهنگي ضرورت توسعه اقتصادي،‌ اجتماعي و سياسي». فصلنامه برنامه ریزي رفاه و توسعه اجتماعی. شماره 22 ، بهار 1: 23-1 پورملك، فرشاد(1382). اهداف توسعه در هزاره سوم: «پيمان ملل براي محو فقر». فصلنامه رفاه اجتماعي. دوره 2 ، شماره 8، تابستان 1382: 45-25. پهلوان، چنگیز(1378). فرهنگ شناسی، گفتاري فرهنگ و تمدن. تهران: نشر قطره. تقي زاده،‌ عباس و محدثه تقي زاده(1391). «نقش سواد رسانه اي در کاهش آسيب هاي اجتماعي اينترنت محور». مجموعه مقالات همايش هجوم خاموش. جهاد دانشگاهي واحد استان لرستان: 52-37. جوادی، نسرین (1384). «توسعه فرهنگی استان‌ها، تنگناها و راهکارها». نشریه ایران.شماره 141، تهران: 13-11. چلپي،‌ مسعود(1375). جامعه شناسي نظم،‌ تشريح وتحليل نظري نظم اجتماعي. تهران: نشر ني. حاج كاظميان،‌ محسن(1387).تعيين شاخص هاي توسعه فرهنگي. پايان نامه كارشناسي ارشد. رشته مديريت امور فرهنگي، دانشكده علوم تربيتي، دانشگاه آزاد اسلامي واحد اصفهان(خوراسگان) حامدی، محمد(1391). «عوامل اجتماعی-فرهنگی مرتبط با سواد رسانه ای دانشجویان(مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه آزاد واحد تهران شرق)». فصنامه مطالعات رسانه ای. سال 7، شماره 19: 78-65. خداياري، ‌سامان و عباس اسدي(1397). «مطبوعات و توسعه اجتماعي». فصلنامه توسعه اجتماعي. دوره 13،‌شماره 1، پاييز 1397: 168-149. خليليان،‌ ابراهيم(1396). شهر پايدار هوشمند. سازمان فناوري اطلاعات و ارتباطات شهرداري اصفهان، اصفهان: انتشارات جنگل جاودانه. رستمي،‌ فريدون(1386). «درآمدي بر توسعه پايدار». ماهنامه اتاق بازرگان. شماره 10 و 11، آذر 1386: 10-8. رهنما، محمد رحیم و غلامرضا عباس زاده(1387). اصول مبانی و مدل های سنجش فرم کالبدی شهر. مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی. زال،‌ ابوذر(1386). ارزيابي و سنجش پايداري اجتماعي و نقش عوامل جغرافيايي موثر بر آن در مناطق روستايي شهرستان خرم بيد. ‌پايان نامه كارشناسي ارشد،‌دانشگاه تربيت مدرس. سازمان ملل متحد(1396). دگرگون ساختن جهان ما: دستورکار 2030 برای توسعه پایدار. ترجمه: مهرناز پيروزنيك. قابل دسترس در: https://www.un.org.ir/images/Documents/20170529sdg.pdf سورین، ورنر و جیمزتانکارد (1381) نظریه های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، تهران: نشردانشگاه تهران. سیف الدینی، فرانک ( 1388). مبانی برنامه ریزی شهری. تهران: انتشارات آییژ. شاو، دونالد و مكسول مك كوبز(1383). كاركرد برجسته سازي در مطبوعات. ترجمه اميد مسعودي،‌تهران‌: انتشارات خجسته. صرافی، مظفر( 1377). «تمرکززدایی کلانشهرهاي کشورهاي جنوب». مجله معماري و شهرسازي. شماره 48 :؟؟ عالم،‌عبدالرحمن (1378).بنياد هاي علم سياست. تهران: نشر ني. عزيزي،‌ ابوطالب و سارا سيدين هاشمي(1395). «بررسي عوامل موثر بر توسه اجتماعي اقتصادي در شهر اصفهان». فصلنامه علوم اجتماعي دانشگاه آزاد اسلامي واحد شوشتر. سال 10، شماره 1، پياپي 32، بهار 1395: 50-27. فرقاني، محمدمهدي(1380). «ارتباطات و توسعه، چهار دهه نظريه پردازي... و امروز». فصلنامه رسانه. سال 12، شماره 2، مركز مطالعات و توسعه رسانه هاي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي: 53-46. فلاحي، علي و مجيد كفاشي(1397). «بررسی اثر توسعه اجتماعی بر سلامت اجتماعی در کلانشهر تهران». مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران. سال 10، شماره 2، بهار 1397: 72-59. قلي زاده،‌ آذر(1392). جامعه شناسي فرهنگي. چاپ دوم، اصفهان: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامي واحد خوراسگان. كاظم زاده،‌ موسي و كمال كوهي(1389). «نقش وسایل نوین ارتباط جمعی در توسعه فرهنگی، موانع و راهکارها». دوره 11، شماره 12(پیاپی 44)، زمستان 1389:183-212. كوزر،‌ لوئيس و برنارد روزنبرگ(1387). نظريه هاي بنيادي جامعه شناختي.ترجمه فرهنگ و ارشاد. تهران:نشر ني. لاسول،‌ هارولد(1383). ساخت و كاركرد ارتباطات در جامعه. ترجمه غلامرضا آذري، ‌تهران : انتشارات خجسته. محسنيان راد،‌ مهدي(1382). ارتباط شناسي. تهران: انتشارات سروش مرادي،‌گلمراد؛ نجات محمدي فرد و جواد محلوجي(1393). «بررسي رابطه بين استفاده از رسانه هاي جمعي و مسؤوليت پذيري جوانان(مطالعه موردي: شهر كرمانشاه)». فصلنامه توسعه اجتماعي. دوره 8، شماره ، بهار1393: 118-97. مك كوايل، دنيس(1382). درآمدي بر نظريه هاي ارتباط جمعي. ترجمه پرويز اجلالي، چاپ اول،‌ تهران: نشر مركز مطالعات و تحقيقات رسانه ها. موسوي، میرطاهر؛ محمد جواد زاهدی و فائزه جغتایی(1395). «ابعاد و مولفه های توسعه اجتماعی در برنامه های پنجگانه توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی جمهوری اسلامی ایران». فصنامه رفاه اجتماعي. دوره ۱۶، شماره ۶۳: 88-55. مهدی زاده،سیدمحمد (1389) نظریه های رسانه، اندیشه های رایج ودیدگاههای انتقادی.چاپ اول،‌ تهران: نشرهمشهری. نجف بيگي،‌رضا و فاطمه عزيز آبادي فراهاني(1387). « طراحي مدل اندازه گيري تأثير رسانه ملي در توسعه فرهنگي». مجله مديريت فرهنگي. سال 2 ،‌ شماره 2، زمستان 1387: 22-1. نسترن،‌ مهين؛‌ وحيد قاسمي و صادق هاديزاده زرگر(1392). «ارزيابي شاخص هاي پايداري اجتماعي با استفاده از فرايند تحليل شبكه(ANP)». فصلنامه جامعه شناسي كاربردي. سال 24،‌ شماره 3(51)، پاييز 1392: 173-155. واعظ زاده، ساجده؛ اسدالله نقدي و علي اياسه(1394). «مولفه هاي پايداري اجتماعي در برنامه هاي توسعه ايران». مجله مطالعات توسعه اجتماعي ايران. سال 7، شماره 2، بهار 1394: 59-45. يونسكو(1379). راهبردهاي علمي توسعه فرهنگي. ترجمه محمد فاضلي. انتشارات تبيان. Bandura, A. (2002). “Social cognitive theory in cultural context”. Journal of Applied psychology: AnInternational Review. 51: 269-290. Barron, L. & Gauntlett, E. (2002). Social sustainability, WACOSS. Eliott, J.A. (1994). An introduction to substaionable Development, London: Routledge. Gerbner, G., Gross, L., Morgan, M. & Signorielli, N. (1994). “Growing up with Television: The Cultivation Perspective” Inj, Bryant and Dzillman (F.D.S), Media Effects in Theory and Research, New jersey: Erlbaum: 17-41. Jameson, F. (1998). The Cultural Turn: Selected Writings on the Postmodern, 1983-1998. Brooklyn: Verso. Lasswell, H.D. (1972). The Structure and function of Communication in society. Newyork: university of Illinois press. Lazarsfeld, P.F & Merton, R.K. (1948). Mass Communication. Popular Taste and Organized socialaction, Indianapolis, Ind.: Bobbs-Merrill. Luhamnn, N. (2000). The Reality of the Mass Media, Stanford University Press, Stanford, CA Mc Quail, D. (2006). Mass Communication Theory، Fifth edition، Sage ،London. Mckenzie, S. (2004) social sustainability: toward some definition, Hawake Research Institute, University of South Australia, Magill, South Australia. OECD. (2001). The DAC guidelines, strategies for sustainable development. OECD Development Assistance Committee: DOI: 10.1787/9789264194762-en. UN. (2001). Guidance in preparing national sustainable development strategies; Revised Draft, New York, Oct 2001.

---

تعداد بازدید از مقاله : 781
تعداد دانلود فایل : 172